ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΜΑΘΗΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ:

«1913-2013: 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

ΜΑΘΗΤΡΙΑ:

Eλευθερία Δαφέρμου

από το Γυμνάσιο Ανωγείων.

Η Κρήτη φέτος συμπληρώνει εκατό χρόνια από τότε που ενώθηκε με την Ελλάδα. Προκειμένου να φτάσει αυτόν το στόχο που είχαν ορίσει οι Κρητικοί πριν από αιώνες, πέρασαν πολλές επαναστάσεις και αιματοχυσίες. Από το 1211 μέχρι το 1669 ήταν υπό την κατοχή των Ενετών. Επίσης, εκείνη την περίοδο χωρίστηκε η Κρήτη σε τέσσερα μέρη: Χανιά, Ρέθυμνο, Χάνδακα (Ηράκλειο) και Σητεία. Μόλις απελευθερώθηκε από τους Ενετούς, την κατέλαβαν οι Τούρκοι (1669-1898) και χάθηκε πολύ αίμα ώστε να καταφέρουν να ενωθούν με την Ελλάδα και να κερδίσουν την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους. Ωστόσο, μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα έγιναν πάνω από τρεις επαναστάσεις, ώστε να κερδίσουν τα δικαιώματά τους, αλλά πιο πολύ την Ελευθερία τους. Ακόμη, τέθηκαν δεκαπέντε χρόνια σε αυτονομία, κατά τα οποία την κατοχή της είχαν οι μεγάλες δυνάμεις και ο Σουλτάνος διατηρούσε την επικυριαρχία.

Σε όλον αυτόν τον αγώνα, ένας νέος πολιτικός αλλά και πολεμικός ηγέτης, βοήθησε τόσο τον Κρητικό λαό, όσο και τον Ελληνικό. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε σπουδάσει στην νομική σχολή και είχε την ικανότητα να προβλέπει τόσο τα πολιτικά όσο και τα κοινωνικά γεγονότα, κάτι το οποίο τον βοήθησε πολύ στην ανοδική του πορεία στον χώρο της πολιτικής. Ήταν ο κορυφαίος πολιτικός της εποχής του, ο οποίος ξεσήκωνε τον Κρητικό λαό ώστε να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Έτσι και τα κατάφερε, αφύπνισε τον Κρητικό λαό να επαναστατήσει ενάντια στον πρίγκηπα Γεώργιο για να προχωρήσει μπροστά. Οι Κρητικοί ευελπιστούσαν ότι θα ξεκινούσε μια άλλη ζωή, όμως τα πράγματα ανατράπηκαν όταν οι Δυνάμεις απέτρεψαν την Ένωση αυτή, για να κρατήσουν την ισορροπία της περιοχής. Έτσι το Κρητικό ζήτημα τέθηκε σε αναμονή. Παρ' όλα αυτά οι Κρητικοί ένιωθαν ένα στήριγμα παραπάνω στον "πατέρα τους Βενιζέλο" όπως τον έλεγαν. Όλοι οι Κρητικοί αντάρτες πίστευαν ότι θα νικήσουν αν τον είχαν δίπλα τους, γιατί, όπως λένε, πολύ αγαπούσε την Κρήτη και δεν το έκανε από συμφέρον.

Οι πνευματικοί άνθρωποι ενέπνεαν τους αγωνιστές μέσα από ποιήματα, δημοσιεύσεις, λόγους και επίσης τους έδιναν ελπίδες ότι η νίκη δεν αργεί και ότι κάποια στιγμή θα δουν την Ελληνική σημαία να κυματίζει. Επίσης τους εμψύχωναν συμμετέχοντας και αυτοί στον πόλεμο με τα ποιήματά τους. Παρ' όλο που ήταν μακριά, η επιθυμία τους να συμπαρασταθούν στον αγώνα ήταν πολύ έντονη. Επιπλέον πολλά από τα ποιήματα της εποχής είχαν γραφτεί μετά τον πόλεμο και εξέφραζαν την χαρά για την Ένωση. Κάποια από αυτά θα δούμε στην συνέχεια.

Κοιτώντας το ποίημα του Κωστή Παλαμά "Οι Βωμοί" βλέπουμε ότι στην αρχή με την λέξη αστραπή παρουσιάζεται η δύναμη των Κρητικών, τόσο η μυϊκή όσο και η ψυχική, και εκφράζονται οι καταστροφές που θα γίνουν από τους πολέμους. Επίσης αντιπροσωπεύει τη βία που χρησιμοποιούσαν ώστε να τους πολεμήσουν. Στον ίδιο στίχο παρουσιάζεται με την βροντή η δύναμη των εχθρών, η βουή, οι κραυγές από τα παιδιά, τα κλάματα των μανάδων, οι πυροβολισμοί, τα βήματα, ο φόβος που κυριαρχεί. Στην συνέχεια δηλώνεται έμμεσα η ευτυχία των παιδιών, τα γέλια, οι χαρές, η ελπίδα που έχουν όλοι για ένα καλύτερο αύριο, η τύχη που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εκεί, επίσης τα τραγούδια και τα ποιήματα των μεγάλων ποιητών της εποχής εκείνης, που ακόμη υπάρχουν και μας συνοδεύουν σε όλη μας τη ζωή. Και όλα αυτά τα συναισθήματα και τις εικόνες καταφέρνει να τα δημιουργεί μόνο με μια λέξη: "κελαϊδισμών". Ένα πουλί που κελαηδά μπορεί κάποτε να σωπάσει για λίγο, όμως μπορεί πάντα να ανοίξει τα φτερά του και να πετάξει ξανά. Με αυτό μας περνάει ένα μήνυμα αισιοδοξίας, ότι μπορεί να μην είμαστε τώρα όπως παλιά, αλλά μπορούμε να ελευθερωθούμε. Στην συνέχεια αντιπροσωπεύονται με τη λέξη "Τρόπαια" οι νίκες των Ελλήνων αλλά και των Κρητικών, οι θρίαμβοι, ακόμη και τα υλικά αγαθά που έχουν κερδίσει. Επιπλέον, φαίνεται ότι φαντάζονται την Κρήτη ελεύθερη, ανεξάρτητη και ενωμένη με την Ελλάδα, χωρίς βίαιη εξουσία. Επιπλέον, αναφέρεται πως η Κρήτη, αν ελευθερωθεί και ενωθεί με την Ελλάδα, θα αποτελεί το πιο πολύτιμο στολίδι (κορώνα) γιατί θα γίνει πιο δυνατή και θα αποκτήσει την ελευθερία της.

Σε αυτό το ποίημα κυριαρχεί η συναισθηματικότητα. Ο ποιητής εκφράζει μια υπερηφάνεια για την Κρήτη που έχει περάσει τόσα πολλά και ακόμη στέκεται στα πόδια της. Επίσης εκφράζει μια νοσταλγία, έναν πόθο για την λευτεριά και κάνει μεγάλα όνειρα για το μέλλον, δηλαδή έχει ελπίδες ότι κάτι καλό θα συμβεί. Μέσα από κάποια σημεία φαίνεται ότι υπάρχει η θέληση για μάχη, για αγώνα για ένα καλύτερο αύριο. Ακόμη, φαίνεται το μίσος τους για τους τυράννους. Προσπαθεί μέσα από αυτό να περάσει ένα μήνυμα το οποίο θα εμψυχώνει τους Έλληνες και τους Κρητικούς και θα τους θυμίζει ότι η Κρήτη έχει περάσει πολλά και θα ορθοποδήσει και ότι πρέπει κανείς να διατηρεί την πίστη του, γιατί, όπως έλεγε και ο Βενιζέλος, "αν χάσεις την πίστη σου, χάθηκες".

Διαβάζοντας αυτό το ποίημα σήμερα καταλαβαίνουμε την προσπάθεια που κατέβαλαν τότε για να πετύχουν τον στόχο τους οι αγωνιστές, δηλαδή την Ένωσή τους με την Ελλάδα αλλά και πως ένιωθαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής βλέποντας μπροστά στα μάτια τους να χάνεται η πατρίδα τους και τα γυναικόπαιδά τους. Επομένως, εμείς οι Έλληνες πρέπει να σκεφτούμε όσο τον δυνατόν έναν καλύτερο τρόπο για να αξιοποιήσουμε την Ελευθερία, την Ειρήνη, την ανεξαρτησία που μας χάρισαν οι πρόγονοί μας, με κόπο και τόσες επαναστάσεις. Επιπλέον, όπως ο ποιητής προς το τέλος ανυπομονεί να δει την Κρήτη ελεύθερη, έτσι και εμείς δεν θα πρέπει να χάνουμε την ελπίδα μας για ένα καλύτερο αύριο.

Στο δεύτερο ποίημα του Παλαμά ο ποιητής προσδίδει μια αίσθηση χαράς, δηλαδή θέλει να εμψυχώσει τον λαό ώστε να αρχίσει να ελπίζει ότι επιτέλους θα πραγματοποιηθεί ο κοινός σκοπός τους. Στην αρχή του ποιήματος γίνεται έμμεση αναφορά στην θρησκεία (ψαλμοί, καμπάνες) για να μας τονίσει ότι σε όλη αυτή την προσπάθεια προστάτης ήταν ο Θεός. Επίσης όταν αναφέρεται σε καμπάνες συμβολίζονται ίσως τα χαρμόσυνα νέα. Μέσα στο ποίημα υπάρχουν και σύμβολα που αντιπροσωπεύουν την λαϊκή τέχνη (τραγούδια, χορός) που πάντα εμψυχώνει το λαό στις δύσκολες στιγμές. Επιπλέον χαίρονται γιατί ήρθε η ελευθερία. Παρακάτω αναφέρεται στον πολεμικό χορό, στα νιάτα και τα γηρατειά, και ίσως θέλει να μας κάνει να σκεφτούμε ότι σε έναν χορό μπαίνουν όλοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, και βέβαια θέλει να περάσει το μήνυμα ότι όποιος θέλει να πολεμήσει θα μπορεί να γίνει σύμμαχός μας, συμπολεμιστής μας. Εκείνη την εποχή είχαν θυσιαστεί πάρα πολύς κόσμος ώστε εμείς σήμερα να έχουμε ελευθερία, δικαιώματα, ανεξαρτησία και φιλία με όλους τους λαούς. Και αν τα συσχετίσουμε αυτά θα βγάλουμε το εξής νόημα: Όπως η φύση ανθίζει με νερό έτσι και η Ελευθερία θέλει αίμα για να ανθίσουν νέοι άνθρωποι, πολιτισμός, αγαθά.

Ο Κωστής Παλαμάς ίσως θέλει να τονίσει ότι σε όλα τα γεγονότα της ζωής μας υπάρχουν δύο πλευρές, η κακή και η καλή. Έτσι αρχικά μας εμψυχώνει και μας τονίζει ότι δικαιωθήκαμε, αμέσως μετά όμως μας υπενθυμίζει ότι για να αποκτήσουμε ελευθερία χρειάστηκαν πολλές θυσίες. Μπορούμε να πούμε ότι κυριαρχούν δύο αντίθετα συναισθήματα, η χαρά και η λύπη. Η χαρά γιατί πέτυχαν τον στόχο αλλά και η λύπη γιατί χάθηκαν τόσες πολλές ζωές.

Στο ποίημα του Ελ. Βρέλλου ο ποιητής θέλει να τονίσει ότι οι Κρητικοί τα κατάφεραν παρ' όλες τις δυσκολίες τόσων αιματηρών αιώνων. Χαρακτηρίζεται η Κρητική πολιτεία ως τρανή, δηλαδή σπουδαία, γνωστή σε όλο το γένος. Η γαλάζια σημαία μας θυμίζει τον ουρανό που είναι γαλάζιος και καθαρός, χωρίς καταιγίδες, βροντές και αστραπές, και ίσως θέλει να μας πει ότι από εδώ και πέρα έτσι θα είναι πάντα και δεν θα κυριαρχεί πια η σημαία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό το ποίημα μας χαροποιεί γιατί επιτέλους έχει γίνει η Ένωση. Η ευτυχία είναι το κύριο συναίσθημα που επικρατεί, αλλά επιπλέον θέλει να μας δείξει ότι αγανάκτησαν μέχρι να τα καταφέρουν, όμως δεν έχασαν την ελπίδα τους. Ο ποιητής φαίνεται υπερήφανός που είναι Έλληνας και κατάφερε να ζήσει την Ένωση και την απελευθέρωση. Μέσα από το ποίημα εκπέμπεται μια αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο για την Κρήτη, για ένα νέο ξεκίνημα. Επίσης, φαίνεται η χαρά που τελικά τα κατάφεραν και δείχνει ότι χάρηκε όλη η Ελλάδα. Η ευτυχία που τελικά κυματίζει η Ελληνική σημαία στην Κρήτη είναι εμφανής σε όλο το κείμενο και θεωρεί ότι η Κρήτη θα κάνει ένα βήμα προς τα μπρος και θα αποκτήσει όλα αυτά που έχασε.

Επίσης, ένας ακόμη μεγάλος ποιητής ο Ιωάννης Πολέμης έγραψε και αυτός ένα αξιόλογο ποίημα για την Κρήτη. Στην αρχή χαρακτηρίζει την ένωση αυτή σαν νίκη, δικαίωση για τους Κρητικούς. Ο Χρόνος είναι κοσμοκαταλύτης, γιατί όσο περνά ο καιρός χάνονται άνθρωποι, λαοί, πολιτισμοί, ήθη και έθιμα. Αμέσως μετά χαρακτηρίζει όλη την ενωμένη δύναμη του Κρητικού λαού σαν δύο χέρια και αυτό το κάνει για να μας δείξει ότι ενώθηκαν και δημιούργησαν μια μεγάλη δύναμη. Παρακάτω παρουσιάζεται όλη η Οθωμανική Αυτοκρατορία σαν δράκος, με αυτό τον τρόπο μπορούμε την παρουσιάζει πολύ ισχυρή. Ακόμα ο δράκος από την μυθολογία ήταν συμβολισμός του κακού, όταν αναφερόμαστε σε αυτόν η πρώτη εικόνα που μας έρχεται στο μυαλό είναι οι φωτιές. Όταν κανείς ξέρει τους αγώνες που έχει περάσει ο Κρητικός λαός ,δεν μπορεί να μην του έρθει στο μυαλό το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, αυτό γίνεται είτε από πρόθεση του ποιητή είτε όχι. Επίσης θέλει να μας δείξει ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία με δυνατό στρατό (σαν Δράκοι) εμπόδισε τον Κρητικό λαό να ενωθεί με την Ελλάδα και έκτισε ένα τοίχος, το οποίο το γκρέμισαν οι Κρητικοί με τα χέρια τους. Αυτό μας δείχνει ότι μπορεί ένας αδύναμος μπορεί να νικήσει έναν ισχυρό. Λίγο πιο κάτω παρουσιάζεται η Οθωμανική Αυτοκρατορία ως Ανατολή, και η Αίγυπτος μαζί με τις Δυτικές Δυνάμεις ως Δύση. Επίσης, συμμάχησαν εναντίον της Κρήτης.

Αμέσως μετά, φαίνεται ότι μιλάει η Ελλάδα. Αποκαλεί θυγατέρα την Κρήτη, και την προσκαλεί να γίνουν ένα. Αυτό μας δείχνει ότι η Ελλάδα ήθελε να ενωθεί μαζί της, όπως η μάνα λαχταρά να έρθει το παιδί της από κάπου μακριά, έτσι και η Ελλάδα ποθεί κοντά της την Κρήτη. Ο ποιητής θέλει να εκφράσει προς το τέλος ότι η Κρήτη πολέμησε με μεγάλες δυνάμεις, με μεγάλα Κύματα, δηλαδή θαλασσοδάρθηκε. Προς το τέλος, εκφράζει ότι η Κρήτη ήταν πάντα με όρθιο το κεφάλι, ποτέ δεν έκανε πίσω σε προκλήσεις, αγώνες, για κανένα λόγο. Η στεναχώρια κυριαρχεί βέβαια για τα πρόσωπα που χάθηκαν για εμάς και τον πολιτισμό μας, κυρίως όμως εκφράζεται και επιμονή, ότι πρέπει να αντέξουν ώστε να γίνουν όλα αυτά, και η μητέρα Ελλάδα δίνει δύναμη στον λαό, εμψυχώνει, είναι στήριγμα. Φυσικά εκφράζεται η υπερηφάνεια που σταθήκαν ανίκητοι μπροστά στους Τυράννους.

Στο επόμενο ποίημα του Γ. Σουρή κεντρικό σύμβολο είναι η Σημαία, όμως δεν είναι ένα σύμβολο, ένα ύφασμα που απλά ξεχωρίζει την μια χώρα από την άλλη. Είναι ένα σύμβολο υπερηφάνειας, μια ένδειξη ότι είμαστε λαός ενωμένος. Ακόμα συμβολίζει την ανεξαρτησία μας, που τόσα χρόνια κάνουμε προσπάθεια να την αποκτήσουμε. Επίσης το άσπρο χρώμα συμβολίζει την αρετή, την ελπίδα, την φιλικότητα, την φιλοξενία. Ο Σταυρός συμβολίζει την θρησκεία μας και αυτό δηλώνει ότι ο Θεός είναι πάντα δίπλα μας και στους πολέμους αλλά και στις ευτυχίες μας. Μιλάει για τον πόθο του Σκλαβωμένου Έλληνα ,που πιστεύει στην Ελευθερία παρ? όλο που δεν την έχει κατακτήσει ακόμα. Παρακάτω, κάνει αναφορά στους υποτιθέμενους προστάτες δηλαδή στις δυνάμεις που αντί να τους προστατεύουν, κοιτάνε τα συμφέροντα τους. Ο ποιητής αισθάνεται απογοήτευση που δεν πέτυχαν τον στόχο τους από την αρχή, αλλά στην συνέχεια θέλει να περάσει ένα μήνυμα αισιοδοξίας, ότι η ελπίδα δεν χάνεται ποτέ.

Αν όλα τα παραπάνω ποιήματα έχουν κάτι κοινό είναι η ελπίδα, η νοσταλγία για ειρήνη και ελευθερία. Οι Κρητικοί μετά από πολυετείς πολέμους κατάφεραν να αποκτήσουν την ένωση και την ελευθερία τους. Πιστεύω ότι μας περνούν όλα αυτά ένα μήνυμα που θα μας βοηθήσει πολύ να καταλάβουμε την αξία της ζωής: Να μην χάνουμε την ελπίδα μας ποτέ, και να διεκδικούμε αυτά που μας ανήκουν και θέλουμε.

Χάροντα μην παινεύεσαι

πού πήρες αντρειωμένο

τον βρήκες εις την ξενητειά

ξαρμάτωτο και πληγωμένο?

(Mαντινάδα που τραγούδησαν στην κηδεία του Ελ. Βενιζέλου, σύμφωνα με την εφημερίδα Ταχυδρόμος, 1976)

Οι πηγές που χρησιμοποίησα:

Εφημερίδα: "Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ" Έτος: 1976 (απόκομμα από το προσωπικό αρχείο του παππού μου, δεν έχει άλλες πληροφορίες)

Ιστορικό Βιβλίο: Σπ. Ζαμπελίος " Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΝ" ?Ετος: 1971

Ιστορικό Βιβλίο: Δημ .Βάκας Αντιστράτηγου   "ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΣ , ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΕΝΑΣ ΠΟΛΕΜΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ" (δε γράφει έτος)

Εγκυκλοπαίδεια : Εκδοτικές και Εμπορικές Επιχειρήσεις Χατζηϊακώβου Α.Ε   "ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΖΩH" (δε γράφει έτος)

Ιστορικό Βιβλίο: Γιάννη Π. Καψη, Εκδοσείς Νέα Σύνορα   " ΓΕΝΝΗΘΗΤΩ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1897-1917" ?Ετος: 1972

Βιβλίο : Ν.Καζαντζάκη "ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ" Έτος: 1974

Βιβλίο: Εκδοτίκος Οργανισμός Μαλλιαρης - Παιδεία "ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΔΟΚΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΥ" Έτος: 1980

Βιβλίο: "Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία" Γ' Γυμνασίου Έτος: 2011

Site: http://www.venizelos-foundation.gr/publication.file